ULUS
Karadeniz Bölgesinin Batı Karadeniz kısmında, Bartın ilinin 36 km doğusunda yer alan Ulus ilçesi; Uluçay, Eldeş Çayı ve Alpu Çaylarının birleştiği vadide kurulmuştur. Güzelliğini ve büyüleyici doğasını Küre Dağları Milli Parkından almaktadır. 18. yüzyıl Osmanlı Coğrafya yazarı Uluslu İbrahim Hamdi Efendi’nin kaleme aldığı Atlas adlı eserinde ‘Uluyayla ve Gökbeli ormanları değil Osmanlı’ya, bütün cihana yeter’ diyerek Ulus’un orman yönünden zenginliğini en güzel şekilde anlatmıştır. İlçemiz çok geniş orman örtüsüne sahiptir. Ulus, gizemini ve suyunu Küre dağlarına borçludur. Çerçi köyü, Aşağıköy ile İğneciler, Ulukaya, Yeniköy, Gökbeli dağı eteklerinden buz gibi soğuk kaynak suları, vadi boyunca birçok yerleşmelere hayat kaynağı olarak Ulus’a ulaşır. Başını yalçın kayalara çarparak akan ırmaklar, Ulus’ta hasret çeken sevgililerin buluşması güzelliğinde tek ruhta birleşir. Ölümsüz aşkları da Bartın ırmağına ulaştığında Karadeniz’in azgın sularında kaybolup gider adeta.
Denizden ortalama yükseltisi 200 metre olup, 713 km2 yüzölçümü ile merkez ilçe dışında arazi ve nüfus olarak Bartın ilinin en büyük ilçesidir. Abdipaşa ve Kumluca Beldelerinin yanında birçok köye sahiptir. Hangi yamaca bakarsanız bakın, mutlaka arazinin izin verdiği yerlerde ve ırmak boylarında evler göreceksiniz. Bu evler birçok mahalleyi ve köyü oluşturmaktadır. Köylerde yaşayan insanlar Cuma günü ilçe merkezine gelerek buluşurlar, hem de köylerde kadınlarımız ürettiği ürünleri ‘Gallar’ pazarında pazarlayarak ihtiyaçlarını giderirler. Bu nedenle Cuma günü, Ulus bir başka güzeldir.
Paflagonya’nın ilk merkezi Ulus’tur. Dünya üzerinde her coğrafyanın kendine özgü koşulları vardır. İnsanoğlu her bölgede ve yerde yaşayarak mücadelesini ve varlığını sürdürmüştür. Yaşadığı bölgelere de zaman içerisinde farklı isimler vermiştir. Bu isimlerden bir tanesi de Paflagonya’dır. Peki Paflagonya neresidir? Paflagonya bölgesi: doğuda Halyse /Kızılırmak) ve Pontus bölgesi batıda Partheneos (Bartın su), Billaios (Filyos) akarsuyu ile güneyde Gonkra (Çankırı) kenti ile ve Galatia (Galatya) bölgesi ile sınırlıdır.[i]Yani Batı Karadeniz ve Orta Karadeniz bölümünü kapsayan bölgeye Türklerden önce Paflagonya denmiştir. M.Ö. 1000 tarihinde bu bölgeye hakim olan Paflagonlar kendi adlarını bu coğrafyaya vermişlerdir.
Ulus’ta, Paflagonya’ya ait birçok kalıntı vardır. Kaya mezarları, Tümülüsler(Kral Mezarları), Kaya kabartmaları, iskân yerleri ve çok sayıda aslan heykelleri vardır. Ulus’ta en çok bulunan hayvan heykeli aslandır. M.Ö 64 yılında Romalılar, Paflagonya’ya kesin olarak egemen olmuşlardır.Ulus, M.S.395 ‘ten sonra Bizans (Doğu Roma ) İmparatorluğu’na bağlandı. Bizans’ın egemenliği dönemimde Arap, İran ve Türk ordularının istilasına uğradı. Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan’ın, Malazgirt Meydan Savaşı ile 26 Ağustos 1071’de Doğu Roma imparatorluğunu(Bizans Devleti) yenmesi ile Türkler Anadolu’yu yurt edinmeye başladılar. Malazgirt Zaferi’nden sonra Anadolu’nun etnik durumu süratle değişti. Türkistan, Maveraünnehir ve Horasan’dan bütün İslam ülkelerine ve özellikle, küffar diyarı sayılan Anadolu’ya dalgalar halinde, Türk göçleri yapıldı.
XI. yüzyıl sonlarından XII. Yüzyıl sonlarına kadar süren Selçuklu akınları sayesinde Ulus, Selçuklu Türklerinin hâkimiyeti altına girmeye başlamıştır.
Anadolu Selçuklu Devleti kurulduktan sonra, devletin kurucusu Süleyman Şah’ın önemli askerlerinden biri olan Emir KARATEKİN, Bizans kaynaklarında Paflagonya adı verilen bu bölgeye üç emiri (hudut valisi) olmuş. Mezarı bugünkü Çankırı’da bulunan Emir KARATEKİN, Sinop, Kastamonu, Çankırı’yı ve Ulus’u (1082) alıp, Selçuklu sınırlarını genişletmiştir. Çobanoğulları ve Candaroğulları egemenliğinden sonra, Osmanlı hükümdarı I. Murad’ın oğlu Şehzade Yıldırım Beyazıd, Bolu Sancak Beyi olarak, miladi 1377’lerde Ulus yöresinde bazı vakıf düzenlemelerinde bulunmuştur.
16. yüzyıl Osmanlı İdari yapısına bakıldığında Bolu Sancağına bağlı gözükmektedir. Bu dönemde Anadolu Beylerbeyliğinin bir sancağı durumunda olan Bolu Sancağı 16 nahiyeden oluşmaktadır. Bu nahiyeler; Bolu, Çağa, Mudurnu, Taraklıborlu, Gerede, Mengen, Benderegli, Kıbrıs, Konrapa, Dodurga, Yenice, Hızırbegli, Ulus, Yedidivan, Onikidivan, Viranşehir’dir.
Türkiye Cumhuriyeti döneminde Ulus, ilçe olana kadar Safranbolu’ya bağlı kalmıştır. Safranbolu 1927 yılında Kastamonu’dan alınarak, 1924 yılında il yapılan Zonguldak’a bağlanmıştır. Tabi ki Ulus ilçemizde Zonguldak il sınırlarına dâhil olmuştur. Uzun yıllar Safranbolu’nun nahiyesi durumunda bulunan Ulus, 1944 yılında Zonguldak’ın ilçesi olmuştur. 1991 yılında Bartın’nın il yapılması üzerine; Ulus, Bartın ilinin merkezi hariç, en büyük ilçesi olmuştur. Ulus’a bağlı Abdipaşa ve Kumluca kasabalarıyla 69 köyü bulunan bir ilçedir.
Doğa Kenti Ulus, ormanları, değişik bitki türleri ile ulu çınarların gölgesinde yeşilin her tonuna sahip, muhteşem bir doğa kentidir.
